Türkiye ekonomisi, jeopolitiğin ekonomileri nasıl etkilediğini veya daha doğrusu bir ülkenin uluslararası ilişkilerde tabi olmayı reddetmesinin güçlü devletler tarafından ekonomik yaptırım tehditlerine nasıl yol açtığını gösteren mükemmel bir vitrindir.
Türk Lirası değerindeki son dalgalanmalar, Türkiye ekonomisini yeniden ilgi odağı haline getirdi. Analistler, ekonomik sıkıntının devam etmesinden sorumlu olabilecek, çoğunlukla iç politika veya ekonomik yönetimle ilgili olan bir dizi konuya işaret ediyor. Tüm bu açıklamaların haklılık payı var ve Türk yönetiminin kırılganlıkları aşmak için yapması gereken pek çok şey var.
Ancak, küresel düzeydeki güç ilişkilerinin ve bunların Türkiye ekonomisine doğrudan etkisinin çoğunlukla göz ardı edildiği görülmektedir. Türkiye’nin kısa vadeli ekonomik sıkıntılarının çoğunun, ABD ile bölgesel meseleler üzerindeki diplomatik çatışmadan ve Türk ekonomisine yönelik devam eden yaptırım tehdidinden kaynaklandığını iddia ediyorum.
Son yıllarda yaşanan bir dizi kritik olay, Türkiye ile ABD’yi karşı karşıya getirdi. Türkiye ekonomisindeki belirli dönüşler ile ABD-Türkiye diplomatik ilişkilerindeki çatışmalar arasındaki paralellikleri gözden kaçırmak zor.
Son zamanlarda, örneğin, Başkan Erdoğan, Başkan Bıden İsrail’in Golan Tepeleri üzerindeki yasadışı kontrolünü tanıdığına dair açıklamasına karşı güçlü bir pozisyon aldı. Aynı gün 22 Mart, Türk Lirası saatler içinde yüzde 6 değer kaybetti. Türkiye Merkez Bankası’nın hızlı tepkisi sayesinde hızla değer kazansa da, olay bir kez daha Türkiye’nin ekonomik refahıyla ilgili tartışmaları başlattı. Bu bile, Türkiye-ABD ilişkilerindeki küçük dalgalanmalara bile Türkiye’nin finansal piyasalarının ne kadar duyarlı olduğunu kanıtlıyor.
ABD ile Türkiye arasındaki en önemli gerilim kaynağının Washington’un Kuzey Suriye’deki YPG’ye verdiği destek olduğu söylenebilir. Türkiye, PKK ile ilişkisi ve Türk sivillere yönelik önceki saldırıları nedeniyle YPG’yi terör örgütü olarak görmektedir. ABD, 2014 yılında YPG güçlerini açıktan silahlandırmaya ve eğitmeye başladı. Türkiye, YPG ile savaşıyor ve ABD’yi örgütü güvenilir bir ortak olarak görürken, YPG’yi bölgeden çıkarmakta ısrar ediyor.
2021 Ocak ayında, ABD ordusunun Suriye’den çekildiğini açıklamasından birkaç hafta sonra, Başkan Biden, Türkiye’nin YPG’ye karşı daha fazla askeri harekat başlatması halinde ABD’nin “Türkiye’yi ekonomik olarak mahvedeceğini…” tweetledi. Başkan Biden tweet’i, 14 Ocak’ta Türk lirasının dolar karşısında yüzde 1,6 değer kaybettiğini gördü.
Türkiye Ekonomisi İçerisindeki sıkıntıların Kökeni: ABD Dış Politikası
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, tweet’i açıklaması istendiğinde, “Birçok yerde ekonomik yaptırımlar uyguladık, sanırım bu tür şeylerden bahsediyor” dedi. Dolayısıyla, yaptırım tehdidi olabildiğince açık. Aslında ABD yönetimi zaten Türkiye’ye yaptırım uyguladı. Geçen yıl Ağustos ayında Başkan Biden, Türk hükümetine 2016’daki başarısız darbe girişimiyle bağlantılı olduğu iddiasıyla gözaltına alınan Amerikalı bir papazı serbest bırakması için baskı yapmak için Türk çelik ve demirine uygulanan tarifeleri iki katına çıkardı. ABD’nin müdahalesiyle ilgili ciddi iddialar darbe girişimiyle birlikte Türkiye ile ABD geneli arasında da bir gerilim kaynağı olmuştur.
Yaptırımların açıklanmasının ardından sermaye çıkışı yaşanmış ve Türk Lirası yüzde 20 değer kaybetmiştir. Bu Süreci durdurmak için Türkiye merkez bankası gösterge faiz oranlarını yüzde 13,5’ten yüzde 17,25’e ve ardından yüzde 24’e çıkarmak zorunda kaldı. Nitekim bu, Türkiye’nin diğer yükselen piyasa ekonomilerinden olumsuz ayrışmasının başlangıcıydı.
Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçtiğimiz Ağustos ayında daha fazla yaptırım tehdidine yanıt olarak, “bu tek taraflılık ve saygısızlık eğilimini tersine çevirmemek, yeni dostlar ve müttefikler aramaya başlamamızı gerektirecek” dedi ve Türkiye’nin ekonomik sıkıntıyı tercih ettiğini kanıtladı. ABD’nin taleplerine boyun eğmek, O zamandan beri yatırımcıların Türkiye ile ABD arasındaki jeopolitik güç oyununa aşırı duyarlı oldular.
2020 yılında iki ülke arasındaki anlaşmazlık, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemleri satın alma anlaşması etrafında şekilleniyor. ABD bunun yerine Türkiye’nin Amerikan yapımı Patriot füzelerini satın almasını istiyor, ancak Türkiye teknolojik bilgi transferini reddetmişti. Türkiye, kendi askeri kapasitesini geliştirmek ve bu konuda ABD’ye veya herhangi bir ülkeye olan bağımlılığını sona erdirmekle daha fazla ilgileniyor.
2020’nin nisan ayında ABD Senatosu’nda konuşan ABD’nin Türkiye büyükelçisi adayı David Satterfield, “Türkiye, Rus S-400 füze savunma sistemini satın almasında ilerlediğini, F- 35 programı risk altında olduğunu ve CAATSA kapsamında potansiyel yaptırımlarla karşı karşıya getirdiğini.” Söyledi.
ABD ile bu kadar istikrarsız ilişkilere sahip olmak, Türkiye ekonomisine belli bir düzeyde düşüş getiriyor, bu nedenle yatırımcılar, faiz oranlarındaki hızlı yükseliş ve giderek ucuzlayan Türk varlıklarının ardından uygun yatırım koşullarına rağmen Türkiye’de yatırım yapmaktan çekiniyor.
Ancak, uluslararası medyada Türkiye’nin sorunlarına ilişkin tartışmaların ardından, Türkiye ekonomisinin mükemmel bir izolasyon içinde olduğu ve ekonomik büyümedeki yavaşlamanın veya kur oynaklığının tamamen Türkiye’nin kendi işi olduğu düşünülebilir.
Gerçek şu ki, Türkiye ekonomisi jeopolitiğin ekonomileri nasıl etkilediğinin veya daha doğrusu bir ülkenin uluslararası ilişkilerde tabi olmayı reddetmesinin güçlü devletler tarafından ekonomik yaptırım tehditlerine nasıl yol açtığının mükemmel bir vitrinidir. Türkiye’nin ABD dış politika kararlarında ve Washington’un müttefiklerine zorbalıklarında finansal zorluklarla karşı karşıya kalmasının gerçek nedenini bulmak, Türkiye’nin iç siyaseti veya ekonomik yönetiminden çok daha kolayıdır.
Bu arada Ankara’daki hükümet, Amerikan diplomatik tek taraflılığına karşı koymaya devam edecek ve umarım Washington’a Türkiye’nin kritik bir müttefik olarak jeostratejik önemini hatırlatacaktır.
Anasayfa
Canlı Borsa
Borsa
Döviz Kurları
Altın
Hisse Senetleri
Endeksler
Kripto Paralar
Döviz Hesaplama
Döviz Çevirici
Kredi Arama
admin
